ارشی ءَ انگریزی گَپ کُت

من کسان اتوں، چاردہ سالءِ عمر ءَ منی پِت بیران بوت۔ آئیءَ وتی کرا لوگ ءَ لائبریری جوڑ کتگ ات ءُ وڑ وڑیں کتاب مُچ ات، عربی، اردو، فارسی، سنسکرت، ھندی، بلوچی، انگریزی ءُ منا یاد ببیت بنگالی ھم۔

پت ءَ چہ اے ھُب مناھوں بوت کہ وڑ وڑیں زبان بوان آں۔

من لوٹ اِت کہ منا چُکّے بیت گرا من آئی ءَ را ھاں باز زبان ءِ ھیلدار کن آں۔

ارشی پیداک بوت ءُ آئی ءِ وشبھتی اَت کہ آئی ءِ ماتی زبان اردو ءُ بلوچی دوئین ات پمیشہ آئی ءِ مات ءِمات ءَ اردو گپ جت ءُ آئی ء مات ءِ پت بلوچے ات۔ ھمیش ڈول ءَ لوگءَ اردو بلوچی دوئیں گپ بوت۔ ارشی ءِ کرا کسے بلوچی کنت ءُ کسے اردو بلے من لوٹ اِت کہ من آئی ءَ را چہ کسانی ءَ انگریزی ھیل بہ دیاں۔

نوکیں چُک ءَ را سہ سہ زبان ءِ ھیل دَیگ چوشیں ارزانیں کارے نہ ات۔ من دل ءَ گوشت، یلا دئے بیزار کن ، گونڈو ءَ پریشان مہ کن بلے اے ھیال من ءَ جِک جنگا ات کہ بوت کنت گُڑا پرچہ انّا۔

باز پَٹ ءُ پول ءَ چہ رند من دوچار کپت اوں سنگت اھمد یاکوب ھوتی ءَ کہ وت کم عمری ءَ زبان زانتی ءَ مزنیں نامے داریت۔ من جُست کت۔

" منی چک انو دو مائیں پیداک بوتگ ءُ آئی ءِ چاگرد ءَ بلکنا رودراتکی بلوچستان ءَ درسیں کم ءُ گیش بلوچی ءَ ھوار اردو ھوں گپ جن انت پدا ارشی ءِ واستہ اردو لوگ ءَ گپ بووگا انت۔ من لوٹ آں کہ آ انگریزی ھم بزانت"

" تِپلیں چکانی واستہ یک پجیگ ءَ پنچ زبان ءِ گنجائش است انت۔اگاں آئی ءِ مات دیگر،پت دیگر، بلک دیگر پیرک دیگر ءُ آئی ءِ چاگردی زبان دیگرے ببیت گرا آ پنچیں زباناں سرپد بیت"۔ ھوتی ءَ پسو دات ءُ منی دیمءَ بچکندے اتک ءُ من پدا پکّا کنگءِ واستہ پہ النجئی جست کت کہ پت اگاں بلوچی، مات اردو، پیرک انگریزی، بلک براہوی ءُ چاگردءِ بزاں تئی بازارءِ زبان اردو ببیت گرا درسیناں یکپاریگی ھیل کنت۔ کنفیوز نہ بیت، نہ اڑیت، مان نہ گییش ایت؟

" نا۔ نہ بیت"

من ھیال کُت کہ اردو ءُ بلوچی و ھیر انت نو گوں ایشیءَ سجہیں وھد ءَ انگریزی کئے کنت۔ منی و انگریزی پرشت ءُ پروش انت ءُ من چُک ءَ را چوں ھیل بہ دیاں؟ بلےمن وتارا تسلا دات کہ ترا چُک ءَ را راکٹ سائنس وَ نہ وانینگی انت، بس ایوک ءَ انگریزی زبان انت۔ آئی ءَ را گُشگءَ تئی وتی گپ ھوں ساپ بنت۔

بلے منی واستہ اے جنجال ات کہ ھر وھد ءَ من ءَ گوں آئی ءَ انگریزی کنگی ات۔ باز وَ انچیں گپ است انت کہ آ و رجانک بوت نہ کن اَنت انچو کہ جگرءِ بند، کربان بہ باتوں پر تو، تو منا دل نہ بئے۔ دیگر ایش وڑیں بازیں لبز کہ آہانی سیادی تئی زبان ، دود ءُ ربیدگ ءَ انت۔ من وتی چُک ءَ گوں وتی ماتی زبان ءَ گپ کت نکنگا اتوں بلے ھیر نو کار دست ءَ کتگ ات گُڑا یلا دیگی نہ انت۔

من ھوتی ءَ را جست کت کہ" من اگاں وتی چک ءِ گوما دوئیں زباناں گپ بجن آں گُڑا پرک داریت کہ نہ"

"پرک ندارایت بلے شرط ھمیش انت کہ یک وھد ءَ ترا دوہیں زبان پجیگ ءَ نکنگی انت بزانت سہب ءُ بیگہانی پرک بیبت گرا مان نہ گیش ایت"

من کہ گپ بندات کت داں چاریں نیمگاں مھلوکاں للک کش اِت وتی۔

" بچار گونڈیں چک وتی جندءِ زبان ءَ بے ھیال مہ کنت گوں انگریزی ءَ۔

اے گونڈیں چک ءَ بل کہ بلوچی پیسرا کنت پدا انگریزی رندا بگش۔

گونڈو ءَ پرچیامانگیشین ئے سئے زبان ءَ۔

 انگریزی پرچہ عربی پرچہ نہ"۔

اے وڑیں گپ ھمینچو باز بووگا اتنت کہ منی چُک ءِ زمہ واری پورا ھمیشاں زرتگ ات ءُ درسیناں زبانزانتی پورا حفظ کتگ ات بلے ھیر من وتی راہ گپت۔ منی وھد پر سوالانی پسو ءِ دیگ ءَ زوال بووگا ات بلے کم کم ءَ پائدگ ھم رسگا ات کہ مردم سرپد بووگا ات انت ءُ باز انچیں سوالانی پسو من ءَ رسگا ات کہ من آہانی بارہا پٹ ءُ پول ھوں نہ کتگ ات۔ بنداتءَ من گوں ارشی ءَ ھرچی کہ انگریزی ءَ گُش ایں، من ءَ ھچ نہ جواب رسیت نہ چُک ءَ منارا بئے کُت۔

منی دیم تہار بوت۔

لہتیں چُک است کہ عمر ءَ سالے پورا بیت گرا کمو ابا اما کن اَنت۔ ارشی ھوں انچوش ات۔ اماں ءِ گشگ ءَ پیسر بابا گشت ئِے۔ من سک گل بوت آں کہ پت ءِ گومہ سک نزیک انت بزانت پت ءِ زبان ءَ ھوں زوت گپ جنت پمیشہ من وت آئی ءِ گومہ انگریزی کنگا اتوں۔ سالے ءَ دو ماہ گیش گوست ءُ آئی ءَ دپ ءَ دیگر بلوچی لبز ھم دراھگ ءَ ات۔ من چار ایں کہ پرک ھچ نیاھگا انت کہ ایش انگریزی یک لپزے ھوں دپ ءَ در بکنت۔ کسے کہ بلوچی بکنت آ دمانگ ءَ چاریت ءُ من شنیک ءِ وڑ ءَ پلینگگا اتوں بلے آ ھچ گویاک نیار ایت۔

یک شپے ءَ ارشی ءَ بُست کُت ءُ گریوگا ات۔ من ھوں گریوگ اِش کُت، پاد اتک اوں، واپینگءِ جُہد کت بلے آ گیش گریوگ ءَ لگّ اِت۔ بوت کنت کہ من آ وھد ءَ اوں انگریزی کنگا اتوں۔ وھدے کہ من بلوچی کت آ بچکندگ ءَ لگّ اِت۔

" چشیں بے عزتی پِت ءِ ۔من رپٹگ ءَ شرو بوت اوں۔ گپ جن یار، کلاگ پرچہ بندئے۔ لبزے وَدر بکن"۔

چُک واب کپت۔

لھتیں روچ گوست۔ یک سھبے بوت۔ من بے تھمبل واب ءَ پاد اتک اوں۔ منی جان ءَ ھچی ھاٹیگ مان نیست ات۔ ارشی جھل ءَ نشتگ ات۔ ھرروچگیں وڑ ءَ منی ءَ دپ آروچ ءَ ھوں انگریزی دراتک " ارشی! ٹی وی ءِ ریموٹ ءَ درگیج گوں"۔ ارشی ءَ چارایت اینگو چاریت آنگو، ٹیبل ءِسرا چہ ریمورٹے منا دات ءُ گشت ئِے " بُزُو"۔ من ھبکا ءُ ھیران بوت آں پر گَل ءَ کہ منی چم ارسو بوت انت۔ من سرپد بوت اوں کہ نو ارشی رھادگ بوگا انت ، گپ سرپد بوگا انت بل کہ جواب بلوچی ءَ دنت۔ یک روچے انگریزی ھوں دنت ءُ زانت کہ منی کوشست بے ھچ نبوت۔ تِپلیں چُک وتی چاگرد ءَ اِش کن انت ءُ پدا گپ زباناں کا انت۔ بل کہ آکجام زبان بہ بیت، ھرچی پر وتی وھد۔

آروچ ءَ رند آ، انگریزی درسیں چاگردی گپاں سرپد بیت ءُ کمو کمو آئی ءِ زبان ءِ لبز انگریزی ھوں گون اِتنت۔

من اےشش ماہ ءِ جہد ءَ رند ھیال دارآں کہ ما باز بلوچیں سنگت کہ امریکہ، یورپ ءُ عرب ملکاں نشتگ ایں۔ آھانی جند و بلوچاں، لہتینانی لوگی ھم بلوچ انت، بازءِ پیروک ءُ بلوک ھوں بلوچ انت ءُ آھانی گوما ھوں نشتگ انت بلے آھانی چُک بلوچی گپ نہ کن انت یا نہ زان انت۔ بلوچی آھانی ماتی زبان انت ءُ آھاناں مشکل ھوں نہ بیت انچو کہ مناارشی ءِ گومہ انگریزی گپ ءَ بوت۔