جمیڑیءِ روکپت

            ساوڑ ءِ ماہ ءِ نیامگی ئیں  روچ اتاں  کہ جیونی ءِ تچک ءُ جہلانکیں  آزمان ءِ سر ءَ نود ایر بستگ اتاں   ءُ ھمے بور ءُ جاھے جاھے گیشتر بور رنگیں   نودءُ جمبرانی چیر ءَ روان من ءُ میر مولاداد اوشتاتاں  ءُ پشت ءَ چک پروش بوت کہ دور روکپتی نیمگ ءَ زِر جُشان ءَ گُران ات ءُ آئی رنگ برزبیوکیں  روچ ءِ برئکش ءِ تہ ءَ آزمانی سبز ءُ کائی سبز ءِ یک ھوار سوارین ندارگے پیش داران ات ءُ آئی پچین گوئر ءِ سر ءَ جُش کنوکیں  چولانی چشکھ ءُ کشک چو اسپیتیں  ریزے ءِ پیم ءَ یک دوئمی ءِ سر ءَ تاب ءُ لیٹ وران آپانی تہ ءَ زیان بوتاں  ءُ پدا دگہ، باز دگہ چٹ ءَ ایزتاب وران پاد آئیان یک زرے لیٹووران زیان بوتاں  ءُ تانکہ چمّ کار کرت اِے اسپیتیں  چولانی ساد ءُ چٹ ھر نیمگ ءَ درا بوتاں  ءُ من ءَ چہ زر ءَ آئیوکیں  پرگوشین گواتانی تہ ءَ یک مزنیں  سوادئے آیگ ءَ ات چو کہ من وت ءَ را، وتی زات ءَ ءُ وتی زات ءِ تنکیں  مارشتان چہ دل ءَ ببراں  ءُ ایشان زر ءِ الّمین ءُ ازلی ئیں  تچکی ءِ تہ ءَ گار بکن آں !…

            میر مولاداد ءُ من ھنچش بگیر چہ سببے ءَ اُود ءَ اوشتاتگ اِتاں کہ بلکیناں  ماراھر دوکاں  وت خبر نہ ات کہ مارا چے ءِ اُد ءَ داشتگ ات وھدیکہ میر مولاداد گوں  من جیونی ءِ بارو ءَ گشان ات کہ جیونی ءِ نام چون جیونی کپت؟… حبر حبر ءِ تہ ءَ وھدیکہ اوشتات، تومن ھم اوشتات اوں ءُ ما روکپتی نیمگ ءَ زر ءِ تچکی ءَ چاران بوت ءَ میر مولاداد لہتیں  گپّ جنگ ءَ پد رادگ بوت ءُ من ھم رادگ بوت اوں  کہ آ من ءَ جیونی ءِ کتبی نیمگ ءِ ھما دمبان پیش دارئگ لوٹ اِت کہ دوئمی جنگ عظیم ءِ زمانگ ءَ اد ءَ اتحادی پئوجانی چھاونی ءِ جوڑ بوت اَت تانکہ اے تچکین تیاب ءَ چہ جرمن ءُ جاپانیاں  رکینگ بہ بیت!

            یک رندی پدا میر مولاداد اوشتات ءُ پمن چاران گْوشت:

            ’’زانے واجہ کار! اد ءَ اتحادی پئوجیانی کماندار کہ انگریزے ات آئی زیبائیں  جنینے ات کہ گوں  جرنیل ءَ مُدام گون ات… جرنیل وتی جنگی کارانی تہ ءَ دست گٹ ات ءُ آئی زیبائیں  جنین چہ وتی لوگ ءِ دپ ءَ جیونی ءِ روچ ایرات ءَ چاران بوت ءَ تانکہ روچ گْوزند ءَ چہ آدیم ایرمات مہ بوتیں  آ ھمودان نندوک بوت ءُ پدا وھدیکہ روچ ایرمان بوت، کپت تو گودی ملّان تہ ءَ پترت…‘‘

            من میر مولاداد ءِ دیم ءَ چاران بوت کہ آئی زنڈیں  چمّ مزنیں  دپ ءَ کلکّانی شکّین ھڈ ءُ کرّی ئیں  مشہدی ئیں  پاگ آئرا چو بزاں  وت ھمے ھیالانی گودی ءِ مہر وانیں  ھمرائے ٹاھینتگ ات کہ نوں  آ وتی ڈلگ ءُ زنڈیں  چمانی دید گاں  سرینان وتی ھیالانی گودی ءِ بارو ءَ گپّ جنان ات چشکہ ا ٓگوں  آئی نندوک بوتگ اَت ءَ چو کہ آ آئی چمانی تہ ءَ جیونی ءِ ایرماتیں  روچ ءَ چاراِتگ ءُ دیستگ ات!…

            میر مولاداد ھر گپے کہ کنگ ءَ ات گڑا چہ وتی دل ءِ بُن ءَ کنگ ءَ ات چوکہ آ وتی گوشداروک ءَ ھال بہ دنت، سہی بکنت، کہ ھر چیزے کہ آ گوشگ ءَ ات، راست گوشگ ءَ ات کہ ایشی تہ ءَ ھچ وت گڑیں  کسہے مان نہ ات!

            میر مولاداد وت وانندگے نہ ات بلے آئی زانت چہ وانندگاں  ھم شرتر اَت، آ گوں  ڈیھ ءِ مزنیں  مردماں  پاداَھتگ ءَ نشتگ اَت، آ دنیا دیستگ ات آنکہ آنا وانندگ ءُ بے علم ات کہ آئی درائیں  عمر ھمے واھگانی تہ ءَ گوئستہ گت کہ ارمان کہ آ بوانتین تو مروچی کجا سر بوت!… بلے وتی اے درائیں  واھگان ابید آ وتی زند ءِ چلشت ءَ یلہ نہ داتگ ات کہ آ وتی نیام عمری ءُ کماشی ءَ ابید دیم ءَ روئگ لوٹ اِت، دنیا ءَ زانگ لوٹ اِت ءُ دنیا ءِ تہ ءَ وتی بہر ءَ دیگ لوٹ اِت،ھمنکس کہ آ زانت، ھمنکس کہ آ پوہ بوت ءَ ھمنکس کہ آئی وتی گشاد ءُ بود ات!… ءَ چو کہ من ذکر کرتگ میر مولاداد ءِ تہ ءَ بود ءُ گشاد ءِ تہ ءَ کمی نہ ات!…

            … اگاں  آدرائیں  ڈیھ ءِ تاریخ ءَ نہ زانت، بلے آ چہ جیونی ءِ تاریخ ءَ شرتر بلد ات، جیونی کہ آئی ھاک ات، جیونی کہ آئی ارواح ات، جیونی کہ آ اد ءَ بوتگ اَت، مزن بوتگ اَت ءُ نوں  وتی عمر گْوازینتگ ات کہ کرار کرارپیری ءِ نیمگ ءَ روان ات۔ بلکنا آ چہ وتی مرک ءَ پد ھم پہ جیونی ءِ نام ءُ توار ءُ شان ءَ کار کنگ لوٹ اِت۔۔۔۔

            ءُ جیونی ءِ تہ ءَ چشین مردمے نہ ات کہ آئرا مزانتین کہ اگاں  کسّے میر مولاداد ءَ زانت تو آ جیونی ءَ الّمی زانت ءَ ھنچش اگاں  کسّے میر مولاداد ءَ زانگ بلوٹ اِتیں  ساری ءَ جیونی ءَ بزانتیں  کہ جیونی ءَ میر مولاداد گوں  یک دگر ءَ ھوار سوار بوت اِتاں  کہ نوں  آیانی شناست ءُ ولدی یکے اَت … میر مولاداد جیونی ات ءَ جیونی میر مولاداد!…

            ءُ جیونی میر مولاداد ءِ لاپ ات کہ وتی کسانی ءَ آ گوں  وتی پسّ ءَ تیاب ءَ ماھی ءِ شکار کرت ءَ آیانی یک کسانیں  بوجیگ ءُ یک دارے ات کہ ایشی تہ ءَ آ وتی لاپ ءِ لوٹ ءُ گزران پیلو کرتاں …

            بلے پدا وھدے میر مولاداد ورنا ءَ مزن بوت نوں  آ وت ماھی ءِ شکار نہ کرت بلے ایدگرانی ماھیاں  پہ بہا زرت ءُ دیمتر ءَ سودا کرت کہ کدی کدی آ لانچانی تہ ءَ سوار کراچی ھم شت…

            بلے چہ ماھی ءِ واپار ءَ گیش میر مولاداد ءَ حبّ ات کہ آ یک دگہ کارے بکنت یک ھنچشین کارے کہ ایشی تہ ءَ آئی ارواح ءَ دلجمی ءَ دلبڈی بہ رس اِیت کہ ایوک ءَ ماھی ءِ شکار آنکہ آئرا چہ سیادانی اقتصادی محتاجی ءَ رکینت بلے میر مولاداد نام لوٹ اِت ءُ اے نام کشگ ایوک ءَ ماھی ءِ واپارے تہ ءَ پیلو نہ بوت…

            میر مولاداد واب گندان بوت چی ءَ کہ آ مدام واب گندوکیں  مردمے ات چوکہ بگیر چہ واب گندگ ءَ آئی ارواح ءَ دلبڈی مہ رس اِیت!…

            ءُ اے واب آئرا ھمے نتیجگ ءَ پجّارینت کہ ایوک ءَ دوئمی آنی کار ءَ آیگ ءَ  دوئمیانی کار کنئگ زند ءِ الّمین لیکہ بوت کنت کہ بگیر اچ دومیانی کار ءَ کنئگ ءَ اے زند پرآئی ھشک ءُ ویران ات…

            پدا میر مولاداد جیونی ءِ یونین کونسل ءِ گچین کاریانی تہ ءَ بہر زرت ءَ کٹّ اِت ءُ پدا ضلع کونسل ءِ بہر ھم بوت کہ پہ مہلوک ءِ کار ءُ روزگار ءِ ھاتر ءَ آ گوادر ءَ شت ءُ آئرا گوں  افسران وتی پجاروکی کنائینت کہ آ چرائی بلد بوتاں  ءُ آ چہ افسران واکب بوت کہ چہ وتی شری، نیکی ءُ ایمانداری ءِ سبب ءَ آ ٹھیکہ داری ءِ کارانی تہ ءَ دست گٹ بوت…

            چشیں  افسرے ءُ مردمے نہ ات کہ آ جیونی بیاتین ءُ میر مولاداد آئی حذمت ءَ مہ کُرتیں ۔ ھر ڈنی مردم میر مولاداد ءِ مہمان ات ءُ ھنچش ھر مردم ءِ لاپ ءِ تہ ءَ میر مولاداد ءِ نمک ھست اَت بلے آ ایشرا یک احسانے حیال نہ کرت بلکنا ایشرا وتی پرزے ھیال کرت!

            وھدے من اشکت کہ جنگ عظیم ءِ زمانگ ءِ یک اتحادی جرنیلے ءِ جنینے کہ گوں  وتی مرد ءَ گوں  ات وھدیکہ جیونی تیاب ءِ سر ءَ اتحادی پوجانی چھاونی ءِ جوڑ بوت اَت تو ھمے جنین آدم وتی دستان گوں  یک کتابے نوشتہ کرتگ ات، جُمڑی ءِ روچ ءِ ایرات، کتاب ءِ نام ات کہ من اے کتاب ءَ ڈیھ ءِ درائیں  کتاب جاھاں  شوھاز کرتگ ات بلے من ءَ دست نہ اھتگ ات ءُ پدا من ءَ حیال اھتگ ات کہ چی ءَ من وت جیونی مہ روآں  ءُ ھموداں  پہ پٹ ءُ پول مکناں  کہ راستی ئیں  کسّہ چے ات؟

            ءُ یک سنگتے من ءَ میر مولاداد ءِ ڈسّ دات ءُ من راہ دگ بوت اوں  تانکہ ھما جرنیل ءِ جنین ءِ کتاب ءَ در بگیجیں  یا کہ آئی بارو ءَ بزانیں !…

            منی وتی جیونی ءِ سفر ھم یک ’ھُلے‘ات کہ اے ھُل ناگت ءَ مردم ءِ دل ءَ ودی بیت چو کہ آئرا یک مزنین شئے ءُ چیزے دست بئیت!…

            ءُ من وت نہ زاناں  کہ منی اے واھگ ءِ سبب چے ات کہ من اتحادی پوجانی یک جرنیلے ءِ جنین آدمے ءِ نوشتہ کنوکین کتاب ءِ شوھاز ءَ انکس دُور در بکپ آں ؟

            بلے اے ھما روچ اتاں  وھدے من ءَ وتی جند ءِ عمل ءُ حرکت دوست نہ اتاں  ءُ من ءَ ھنچش مارشت بُوگ ءَ ات چوکہ من زند ءِ جہد ءِ تہ ءَ یک ناکامیاب ءُ بے سوبین زندے گْوازینتگ ات کہ منی بے سوبی چہ منی کٹ ءُ سوبان انکس باز اتاں  کہ من ءَ چو کہ گیشتر زندگ بُوگ دوست نہ ات ءُ چو کہ من مِرگ بلوٹ اِت ایں !… ءُ چو کہ پمن زند ءِ نااُمیتی انکس باز اتاں  کہ من دنیا ءِ عمل ءَ حرکت ءِ تہ ءَ اچ معنہ ءَ متلبے گندگ ءَ  نہ اتاں ، بگیر اچ ایشی کہ من وتی نپاد ءِ سر ءَ تچکان تچک بمران ءُ اے گوات ءُ اے روچ ءُ اے وھد ءِ چلشت منی سر ءَ ھنچش گْوزان پمن ھر چیز آمون بکنت چو کہ من پیدا نہ بوتاں  ءُ چو کہ من زندگ نہ بوتاں  ءُ چو کہ منی معنہ ءُ متلب ءِ جست ءُ جو درا پوک اتاں !…

            بلے وھدیکہ یک شپے منی سنگت ’جانؔ‘ منی لوگ ءَ تاں  دیر گوں  من دیوان بوت کہ منی شپ ماں  آزمان ءِ چیرا ساڑیگتیں  درائیں  ویل ءُ جنجالانی بارو ءَ پکر جت تو ناگت ءَ جان گوں  من تیاب ءِ بارو ءَ گپ جت کہ اُد ءَ آ وتی سرکاری نوکری ءِ درگت ءَ شتگ ات ءُ بندر ءَ تیاب ءِ بارو ءَ آئی مہلوک ءُ الس ءِ بارو ءَ گیشتر مالوم دار ات کہ آ میر مولاداد ءَ ھم زانت ءُ چہ میر مولاداد ءَ چہ ایدگہ افسر ءُ مردمان اشکت اَت کہ جیونی ءِ بارو ءَ  چشین کتابے ھست…!

            ءُ چہ جان ءِ ھما شپی ئیں  گپاں  پدا، من نہ زان آں  کہ ناگت ءَ من ءَ یک مارشتے توراِت کہ چے من وت اے کتاب ءَ شوھاز بکن آں ؟ …

            ءُ ھمے کسانیں  واھگ چو کہ من ءَ زندگ کرت ءَ من ءَ ھنچش لگ اِت کہ زند وتی گڈی ئیں  ساعتاں  ھم یک معنہ یے داراِیت، اگاں  کسّ ایشرا بزانت ءَ من حیال کرت کہ الّمی نہ انت کہ من اے دنیا ءِ تہ ءَ پہ مزنیں  لیکہاں  زندگ بباں  ءُ الّمی نہ انت کہ من یک کرنیل جرنیلے، مزنیں  شانویسے، مزنیں  دولت مند ءُ ھستگارے، ءُ مزنیں  تنظیم ءُ صلاحکارے بباں  تہ دنیا ءِ درائیں  دولت منی بہ بیت، درائیں  طاقت ءِ سرچمگ من بباں ۔

            زند ءِ تہ ءَ ایوک ءَ مردم یک چیزے بوت کنت… بازیں  چیز بوت نہ کنت۔ زند ءِ جدلیات ھمیش گْوشت ءَ اے جدلیات ءِ منطق ھمیش انت کہ اے زند یک المین نوک رُدی ءُ نوک سری یے۔ اے ھر وھد ءَ ھر دم ءُ ھر ساعت ءَ چہ کْوھن ءَ نوک بیت۔ ایشی نوک رُدی ایشی جدلیات ءِ منطق ءِ تہ ءَ فٹ کیت، اے وھدے یک چیزے ھما نہ انت کہ آ ساڑیگ ءُ موجود انت۔ بلکنا ھما انت کہ آ تنے وھدی پیش نہ بوتگ، تنے وھدی ھفت پوش ءِ تہ ءَ چیر اندر ات کہ ھمے ھفت پوش ءِ تہ ءَ چیر اندریں  چیز ءَ درآھگی انت، دنیا ءَ پیش دارگی انت، برئکشانیں  روچ ءِ تہ ءَ وت ءَ را نشان دئیگی انت۔ ءُ دنیا ءِ ھمے کْوھن ءَ نوک بُوگ دنیا ءِ اصل راھبند انت کہ ایشرا ھر مردم وتی پیم ءَ ، وتی جاورانی تہ ءَ شوھاز کنت۔ کہ بگیر چہ ھمے درآیگ ءُ نوکی ردی ءَ دنیا ءَ ھچ متلب ءُ معنہ یے نیست…

            پمیشا چہ جانؔ ءِ ھما شپ ءِ گپتاران پد من ءَ ھیال اھت کہ من جیونی ءِ بارو ءَ  ھمے کتاب ءَ شوھاز بکنین ءُ من ءَ حیال اھت چو کہ اے کتاب ءِ شوھاز ءَ پد من وتی زند ءِ درائیں  لیکہ ءُ مزّل ءَ شوھاز بکنیں !…

            ءُ دوئمی روچ ءَ من پہ جیونی سرگپت اوں ۔۔۔

            جیونی ءِ شار ءِ دیم ءَ ، چہ ماھی گیرانی کاپر ءُ باناں  برز یک ھشک دراج ءُ سکّین کم برزیں  کوہ ءِ سر ءَ یک ریسٹ ھائوسے چہ زمانگ ءَ اوشتوک ات کہ ایشی دروازگ ءُ کھڑکی تیاب ءِ نیمگ ءَ  پچ بوتاں  ءُ ریسٹ ھائوس چٹ کوہ ءِ سُنٹ ءِ سر ءَ بندوک ات ھمے کوہ ءِ جالگ ءَ زر ءِ تچکین آپ گرّان ءَ جُش کنان ات کہ اولی روچ ءَ میر مولاداد وتی مشہدی پاگ ءَ وتی سر ءَ ایر کرتگ ات ءُ گوں  وتی کانگرین گٹ ءَ من ءَ جیونی ءِ بارو ءَ  حال داتگ ات ءَ گشتگ ات کہ اصل ءَ جیونی چہ لوز’ جمّڑی‘ جوڑ بوتگ ات کہ جمّڑی بلوچی ءِ تہ ءَ ھما جمبران گْوشگ بیت کہ آ چہ گْوزند چیوان چیوان پاد کایاں ، آزمان ءِ سر ءَ بڑوک باں ، اسپیت اسپیت چو پسانی پشمان، جتا جتا، دُور۔ دُور چو برپ ءَ اسپیت۔ ءُ پدا گار ءُ زیان باں  چوکہ ھچ مباں !

            ءُ وھدے اے درا باں  تو انکس نزیک کایاں  کہ اگاں  کسے دست ءَ تچک بکنت تو آیاں  دست کایاں ۔

            میر مولاداد من اولی روچ ءَ جیونی آیگ ءِ وھدان من ءَ گْوشتگ ات ءَ من سکّ وشّ بوتگ اَتاں  ءُ آئی ھبران وتی دل ءَ سوگہ کرتگ ات کہ میر مولاداد جمّڑی ءِ بارو ءَ  ھر چیزے کہ گْوشگ ءَ ات راست گْوشگ ءَ ات چی ءَ کہ اولی روچ ءَ گوں  میر مولاداد اولی پجاروکی ءَ آ میر مولاداد ءِ سر ءَ اعتبار ءُ باور کرتگ ات کہ آ زند ءِ بارو ءَ ھر چیزے کہ گْوشگ ءَ ات گڑا راست گْوشگ ءَ اَت۔۔۔

            مردم کدی کدی زند ءِ باز مزنیں  سبکّان چہ ھما مردمان ھیل کنت کہ آیان آ ناوانندگ ءُ ناپوہ حیال کنت بلے میر مولاداد ءَ گوں  منی اولی ملاقات ءُ دیوان ھنچش مارشت بوت چو کہ میر مولاداد ءِ وتی زند ءَ گوں  مہر ءُ ایمانداری پمن ھم یک سبکے ات کہ اگاں  من ءَ زند ءَ زانگی ات، پوہ بُوگی ات گڑا ساری ءَ من ءَ وتی دل ءِ تہ ءَ ھما لہڑگ ءَ جوش ءُ مہر ءَ پیدا کنئگی ات کہ بگیر اچ ایشی ھر چیز جتا جتا ات، چو جیونی ءِ جمبراں  کہ چہ زر ءَ پاد آئیوکیں  یک گواتے، اِشان دُور شانت۔۔۔!

            منی وتی زند ءِ ویل ایش اتاں  کہ من چہ زند ءَ باز مزنین امیت داشتگ ات ءَ اے امیت کدی پیلو بُوگ ءَ نہ اتاں  کہ اچ ایشی من نا امیتی آنی سیاہ تہاریانی تہ ءَ روگ ءَ اِت اوں ، بلے میر مولاداد ءِ گون زند ءَ مہروانی من ءَ گوں  نوکیں  دستان دوچار کرتگ ات ءُ من آئی گپانی اولی روچ ءَ پہ شرّی گوشداشتگ ات… ءُ نوں  چاست ءِ موسم ءَ پہ اتحادی پئوجیانی دمبانی چارگ ءَ یکوارے پدا من گوں  میر مولاداد دلگوش اتاں  کہ آ اتحادی پئوجانی کسّہ ءَ گون من کنان ات ءُ ھما اتحادی جرنیل ءِ جنین آدم ءِ کسّہاں  کنان اَت کہ چون آ تاں  دیر جیونی ءِ کپوکیں  روچ ءَ چاران بوت۔۔۔

            ءُ پد میر مولاداد پادان داران ءَ دیمی روان گوشان بوت۔

            ’’آ کتابے نوشتہ کرتگ‘‘

            ’’کجا انت اے کتاب؟‘‘ من چو کہ آئی دپّ ءَ چہ ھبر ءَ بہ پُلیں ۔۔ جست کرت۔

            ’’من ءَ خبر نہ انت، بلے اے کتاب ھست، آ وتی کانگرین گٹ ءَ گوں  گوشان بوت چو کہ آ پہر بندان بہ بیت کہ آئرا پہک خبر ھست اَت کہ کتاب ھست اَت، وھدیکہ من زانت کہ کتاب ھست اَت بلے منی جست ایش ات کہ اے کتاب کجا اَت؟ کہ اے بارو ءَ  میر مولاداد ھچ چیز گْوشگ ءَ نہ ات، کہ نوں  ا ٓپمن بشکندگ بشکندگ چاران بوت چو کہ دیمتر ءَ آیش منی کار ات کہ کتاب ءَ دربگیجاں  بواناں ، آئی کار کتاب ءِ حال دیگی ات ءُ آ اے ھال ءَ من ءَ پہک داتگ ات۔

            من آئی دیم ءَ چاران بوت کہ آ وتی ریش ءَ بلکنا چہ سَے چار روچ ءَ نہ ساتگ ات کہ آئی اسپیتین پُٹ آئی روچ ءَ سیاہ گشتگیں  دیم ءَ درا اتاں ۔

            پدا ما روان بوتاں  ءُ یک دوہ بٹ ءُ بنجاں  آ دیم ما اوشتاتاں  ءُ جیونی ءِ کتبی نیمگ ءِ کشک ءِ سر ءَ وتی چمان جت کہ اُد ءَ گوں  سیاہ ءُ بورین سنگاں  ھمرنگ ڈلے درا بوت کہ ھمے ڈل ءِ سر ءَ اتحادی پئوجی چھاونی ءِ دمب درا بوتاں  کہ چہ دُور ءَ آھانی سر ءَ بستگیں  آسن ءُ آئن درا بوتاں  کہ چو بے دنتانیں  زبان ءَ ماڑی ءِ جند آنڈوسک، دپ یلہ ءُ ویران ویران درا بوتاں  کہ چشیں  دمبانی کسّہ ءَ آزمانک مذہبی کتابانی تہ ءَ باز کایاں  کہ ایشانی مثال دَیگ بیت کہ بچاراِت کہ گْوستگیں  تہذیب ءَ دود ءُ ربیدگ چون چہ زمین ءِ سر ءَ گار ءُ زیان بوتاں  ءُ بچارت ءُ توبہ بکنت کہ اے ڈگار ءِ چیر ءَ چونیں  قوم، قبیلہ، الس ءُ مہلوک چیر مان اھتگ اَت، کہ یک وھدے دنیا ءِ تہ ءَ آھانی نام ءُ توار انت بلے نوں  بگیر چہ آھانی سومباں  دگہ اچ چیز درا نہ بیت۔۔۔!

            یک ھنچشیں  مارشتے منی دل ءَ ھم مان اھتک ءَ من ءُ میر مولاداد اوشتاتاں  ءُ چاران بوتاں  … یک رد ءَ کتار ءَ دیوال کہ نوں  ڈُھرتگیں ، پرشتگ ات ءُ وتی ویرانی ءِ ندارگ ءَ دنیا ءَ پیش دارگ ءَ اَت۔۔۔!

            ماں  دیمی روان بوتاں ، بلے منی چمّ بے دمب ءَ سک اتاں  ءُ من ءَ میر مولاداد ءِ ھما نکشہ کشی یات آیگ ءَ ات کہ آ اتحادی جرنیل ءِ جنین ءِ بارو ءَ یک درئے ساری کرتگ ات، ءُ من ءَ ھنچش توراِتگ ات چو کہ وھد ءُ پاس ءِ ھما دمان ءَ میر مولاداد ءِ جند ھموداں ساری بوتگ اَت!

            میر مولاداد بے دمب ءِ نیمگ ءَ اشارگ کنان گْوشتـ:

            ’’اُد ءَ بچار واجہ کار جیونی ءِ سر ءَ چونیں  چونیں  دَور ءُ زمان گْوستگ اَنت۔۔۔۔

            اد ءَ اتحادی پئوجانی چھاونی۔ ءُ ایشی پشت ءَ ، آ دورین کوہ کنزیتگ انت کہ اد ءَ پرتگیزی ءَ گوں  مئے مردمانی ارش ءُ جنگ ءُ مڑا بوتگ ءُ پدا دور باز دور کلمت ءِ ھندءُ جاہ کہ آئرا حمل ء جیہند گوں  پرتگیزیاں  مڑاِتگءِ جنگ ءُ مڑ کرتگ۔ بچارمئے بندر ءِ وتی یک تاریخے بلے مہلوک چو کہ اچ ایشی منکر انت۔

            اے وھدے اتحادی پئوجی اد ءَ وتی چھاونی ءَ ٹاھینتگ اَت، گڑا آیانی جنگ ءُ جیڑہ گوں  شما نہ اتاں  … آ تو اد ءَ پمیشا اھتگ اَت کہ جاپان ءُ جرمنی ءِ حطرہ ات کہ چش مہ بیت کہ ہندوستان جرمن ءُ جاپانیانی دست ءَ بروت ءُ اے حلاکہ ہندوستان شمار بوت آنکہ اے صورت ءَ نا بلے سیاسی صورت انگریز حاکم اتاں  ءُ آیاں  ہندوستان ءَ رکینگی اَت۔

            من گْوشت تانکہ میر مولاداد ءِ تاریخی زانت ءَ راست بکنیں ، بلے چہ وتی جزبگ ءُ جوش ءَ آ چہ حملء جیہند ءِ کسّہ بنا کرتگ ات کہ چون ادا مدام جنگ ءَ مڑا بوتگ اَت ءُ چو کہ اتحادی پئوجیاں  ھم آیانی جیڑہے ھست اَت۔۔!

            پمیشا منی ھبر ءِ سر ءَ میر مولاداد گشان بوت:

            ’’زان آں ، واجہ کار شمئے گپ راست انت بلے اتحادی مئے دوست نہ اتاں ۔‘‘

            ا ٓبشکندگ بشکندگ منی نیمگ ءَ چاران بوت چوکہ آئی دل ءُ ارواح ھر دو وش بیاتیناں  اگاں  من بہ گْوشتیں  کہ اتحادی ھم ھمے دژ من اتاں ، بلے ایشی جاہ ءَ من دگہ جستے آئرا کرت:

            ’’شمئے دوست کئے بوتگ؟‘‘

            ’’کسّ نہ‘‘ آ وش بوت۔

            ’’بزاں  شمئے دژمن باز انت، بلے نہ شمئے دوست ءُ نہ کہ شمئے دژمن شمارا کدی حساب ءُ شمار ءِ تہ ءَ آورتگ اَنت۔ پمیشا کہ شما چہ زمانگ ءَ ھچ چیز نہ بوتگ اِت، بگیر چہ ورئگ ءُ وپسگ ءُ اسپ تاچینگ ءَ وتی قبائلی شان ءِ سر ءَ پہر بندگ ءَ ۔۔۔

            ’’تو راست گْوش ئے واجہ کار‘‘ میر مولاداد چوکہ منی گپان گوں  تپاک بوتگ اَت گْوشت۔ ءُ پدا ما اتحادی جرنیل ءِ زیبائیں  جنین ءِ بارو ءَ گپ جنان کہ نوں  چہ میر مولاداد ءِ کسّہاں  منی دل ءُ دماغ ءِ تہ ءَ اتحادی جرنیل ءِ جنین آدم ءِ یک ھیالی ئیں  عکسے جوڑ بوتگ اَت کہ اے عکس بلکنا چہ اصلی ئیں  عکس ءَ گیشتر زیبا چے بلکنا زیبا تر ات… ءُ اے ھما ڈول ءَ مالوم بوت کہ اگاں  من اے کتاب ءَ در بکرتیناں  کہ آ بلکنا آئی سر ءَ آئی تصویر ھم بوتیں !

            ءُ ھنچش چہ میر مولاداد ءِ گپّاں  اشکنگ ءَ پد من یک ھیالی ئیں  نامے ھم ھمے جنین آدم پر کرتگ ات ھمے مسز ڈورسؔ لینگ، چی ءَ کہ منی گْوشوکانی تہ ءَ کسّ نہ زانت کہ اتحادی جرنیل ءِ جنین آدم ءِ نام کئے ات؟ ھنچش کہ اچ آئی دْروشم ءَ مردم بے خبر اتاں  تو ھنچش آئی نام ءَ کسّ نہ زانت، بلے دُرا ایشی ءَ ذکر ءَ ، ءُ مروچی میر مولاداد ایشی زکر ءَ گون من ھنچش کنان ات چو کہ آ گوں  آئی وپتگ، پا داھتگ ات ءُ دیوان کرتگ ات!

            ماں  مدام زند ءَ گیش گوئشاں  چو کہ گوں  مردمانی ایش یک ناجوڑی یے بہ بیت کہ آ زند ءَ گیشتریں  لوزانی تہ ءَ مبالغہ آمیزی ءِ زبان ءِ تہ ءَ بیان کنت؟ ءُ وش بیت چو کہ بنی آدم تُرس اِیت کہ اگاں  آ زند ءَ ٹھوس صورت ءَ بیان کرت تو زند اچ آئی در روت ءُ بال کنت پمیشا آ زند ءَ مدام گیش گْوشت تو کہ ھنچش بیان کنت کہ چہ زند ءِ اصلی صورت ءِ جاہ ءَ یک دگہ نوکیں  عکسے جوڑ بیت کہ اے عکس ءُ زند ءِ وتی ٹھوسیں  جاور ءِ تہ ءَ باز مزنیں  پرکے مان اِیت، بلے انگت ءَ مردم ایشرا دوست کن اَنت یا کہ دوست داراَنت، پرچے؟زاناں  کہ میر مولاداد گیش گشی ءَ مبالغہ آمیزی کنان ات بلے آئی گپ منی تب ءَ راست نندگ ءَ ات ءُ من ءَ تورگ ءَ کہ آ ھر چیز ے کہ گْوشگ ات گڑا راست گْوشگ ءَ ات کہ انگریز جرنیل ءِ جنین ھنچش مارشت کنان بوتگ اَت چوکہ میر مولاداد ایشرا بیان کنگ ءَ ات ءُ چوکہ بگیر چرے بیان ءُ ذکر ءَ اتحادی جرنیل ءِ جنین آدم مسز ڈورس لینگؔ ءِ دگہ ھچ بیانءُ زکرے نہ ات۔

            بزاں  زند ءِ کشادگی ھمے گیش گشی ءِ تہ ءَ ات کہ ایشرا مبالغہ آمیزی گْوشگ بلکنا یک گونڈیں  لوزے ات کہ اے دروگے نہ ات چی ءَ کہ جرنیل ءِ جنین آدم یک راستی ءَ حقیقت ئے ات، ءُ آئی نوشتہ کنوکیں  کتاب ھم حقیقت ئے ات کہ ایشی تہ ءَ دروگ نہ ات، مبالغہ آمیزی ءَ گیش گشی یے نہ ات بلے گوں  دنیا ءَ ایشی ءِ شنگ ءُ بیان کنگ ءِ ھاتر ءَ بلکنا یک گیش گْوشگی یے بکار ات کہ چہ مذہبی کتابان بگر تاں  ازم ءِ ایدگہ درائیں  تک ءُ پہناتاں  ھمے ڈولیں  یک زبان ءُ لسانے لوٹ اِیت کہ آ یک شئے ءِ رشتگ ءَ تعقلداری ءَ بیان بکنت۔ پمیشا میر مولاداد ءِ ذکر ءُ بیان ءِ سر ءَ من ءَ اچ ایراد نہ ات چی ءَ کہ آ یک راستی ءَ حقیقت ءَ بیان کنگ ءَ ات ءُ چہ وتی جند ءِ ذات ءِ رشتگ ءَ بیان کنگ ءَ ات، بلے آ چارگ ءَ ات کہ اگاں  آ ھمے حیالی ئیں  جنین آدم ءَ بدیستین تو چون دیست؟ اے ڈولیں  باطنی رویہ ءَ راھبند مذہب، ازم، آرٹ، فلسفہ ءُ نفسیات درائیں  علمانی بن ءُ سر ات کہ بگر چہ ھمے باطنی ذکر ءَ بیان ءُ دنیا ءِ ھر شئے ھر چیز ھشک ءُ ویران ءَ بے معنہ ات۔ من وتی جند ءِ ذاتی بے معنائی ءِ مارشت ءَ چہ انکس دلدوھر پمیشا اوں  کہ من مُدام ایدگرانی چمانی تہ ءَ دنیا ءَ دیستگ ءُ کدی جہد نہ کرتگ کہ وتی پیم ءَ دنیا ءَ بچاراں ! ءُ میر مولاداد بلکنا اچ من لکّ درجگ شر اَت بلکنا شرتر ات کہ آ وتی چمانی تہ ءَ انگریز جرنیل ءِ جنین ءَ چارگ ءَ اَت ءُ بلکنا باز شرتر چارگ ءَ اَت کہ اَچ آئی سبب ءَ منی وتی دماغ ءِ تہ ءَ انگریز جرنیل ءِ جنیادمءِ یک عکس ءُ تصویرے جوڑ بوتگ اَت۔

            پدا گپ جنان ماں  چہ دمب ءَ نزیک اھت ایں  تو اد ءَ مرک ءُ موت ءِ پیمیں  چُپی ءُ حاموشی یے ات کہ تْرندیں  گواتانی روھوانی تہ ءَ ایشی پرشتگیں  آسن، دیوالانی کڑک ءُ بام یک گریئگ ءَ اتاں  ءُ ھیسکگ ءَ اتاں  چوکہ آ چہ یک مزنیں  دردے ٹپّی بباں ، ریش بباں  ءُ بے واک بباں !…

            من یک تلگ ءِ سر ءَ اوشتاتگ ات کہ آئی پشت ءَ یک گسے نوں  ڈھرتگ ات ءُ من میر مولاداد ءَ جست کرت:

            ’’میر تئی چے حیال اِنت جرنیل ءِ وتاک ھمیش بوتگ‘‘

            ’’واجہ کار من ءَ ھنچش مارشت بیت چی ءَ کہ درائیں  گسانی تہ ءَ مزنیں  گس ھمیش انت ءُ ایشی دیم ءَ اے تلگ ءَ برزگ انت کہ اد ءَ بلکنا آئی زال کار نندوک جمڑی ءِ روچ ءَ ایر کپاں  دیستگ…!

            میر مولا داد دور کرت ءُ ھما تلگ ءَ لک کپت کہ ھموداں  من اوشتاتگ اِت اوں  ءَ تلگ ءِ بُرزی ءُ پتنی ءَ چاران گْوشان بوت۔۔۔

            من حیال کرت میر مولاداد کدی جیونی ءِ نوکیں  نام ءَ نہ گپت بلکنا مدام ایشرا چہ آئی کْوھنگیں  نام جمّڑی ءَ یات کرت ءُ من ءَ وت جیونی ءِ ھچ کْوھنگیں  نام دوست ات ھمے جمّڑی کہ نوں  بدل بوان جیونی بوتگ اَت ءَ باز مردم نوں  ایشر جیوانی گْوشتگ اں  کہ ایش گیشر بدزیب لگّ اِت، پمیشا جمّڑی من ءَ گیشتر شر لگّ اِت۔۔۔

            ’’بلکنا آتلگ ءِ سر ءَ نہ نشتگ اَت ءُ بلکنا آ چہ وتی کھڑکی ءَ جمّڑی ءِ روچ ایرات ءِ ندارگ ءَ کرتگ ات۔‘‘ من گْوشت ءُ میر مولاداد گوں  من تپاک بوت

            ’’ایش ھم بوت کنت… واجہ کار… بلے من ءَ لگّ اِیت، کہ آتلگ ءِ سر ءَ نشتگ۔‘‘

            ’’ایوک ءَ ؟‘‘ من جست کرت ءُ میر مولاداد بشکندگ بوت ءُ جست ءُ پرس کرت۔

            ’’چے متلب؟‘‘

            ’’ھمے منی گْوشگ ءِ متلب ایش انت کہ زال کار روچ ءِ کپگ ءَ ایوک ءَ چاراِتگ یا کہ گوں  وتی مرد ءَ ؟‘‘ من گْوشت ءُ میر مولاداد چو کہ گُڑاِت کہ منی جست ءِ پسّو ءَ چون بداں … ءُ یک درے چپّی ءَ پد میرمولاداد گْوشان بوت۔

            ’’ایوک ءَ چی ءَ کہ آئی مرد مدام وتی جنگی کارانی تہ ءَ گٹّ بوتگ کہ اے بحری جہاز ءَ بچار، آئرا شربکن آئرا دیم بدئے۔ پمیشا تو اے بزگ اد ءَ تلگ ءِ سر ءَ نندوک وتی بزگی ءُ یکتہنائی ءِ سر ءَ ارس شلان بوتگ اَت ءُ پدا چپ چپ جمڑّی ءِ روچ ءِ ایرات ءَ چاراِتگ۔‘‘

            ءُ من بشکندگ بوت اوں : تو آئرا باز بزگ حیال کن ئے۔ آ گوں  وتی مرد ءَ گوں  بوتگ، آ ایوک ھما دمان بوت وھدے آئی مرد آئرا پشت ءَ لندن ءِ سردی ءِ تہ ءَ بہ اشتیں  ءُ وت اد ءَ ایوک ءَ بہ اھتیں ۔ آئی مرد گون ات آ ایوک ءُ تہنا نہ ات چوکہ تو حیال کن ئے!‘‘

            میر مولاداد ءِ مزنیں  دپ ءُ مزنیں  پونز چو کہ گیش پراہ بیان گْوشت۔۔:

            ’’انگریز ءِ مرد ءُ جنین ھر دوکان باز سُج اِیت، بچار یک جنین آدمے وتی تہنائی ءَ چہ پائدگ ءُ سیت چست کنان یک کتابے نوشتہ کرت…‘‘

            ’’پمیشا کہ آ دنیا ءِ مستریں  قومانی تہ ءَ شمار باں  ءُ مستریں  قوم ھمے ڈولیں  کار کناں ، مئے پیم ءَ  وتی جنین آدماں  چار دیوالی ءِ تہ ءَ بند نہ کناں …‘‘

            ’’تئی گپ راست انت‘‘ میر مولاداد گْوشت ءُ پدا ماں  ھر دو چپ بوتاں  ءُ دمب ءِ چپی ءُ حاموشی ءَ چاران بوتاں ۔

            رند ءَ ماں  دمب ءِ ایدیم آدیم گردان بوتاں  کہ پرشتگیں  رزانانی شیشگ ءُ شیشٹرونک کپتگ اِتاں  ءُ جاہ جاھے الماریانی تاک درا بوتاں  کہ نوں  میر مولاداد چو یک زندہ گیں  گواہ ءِ پیم ءَ من ءَ ھر چیز ءَ پیش داران ات۔

            ’’ادا بچار واجہ کار! اش آیانی بجلی گھر بوتگ، اے آیانی ’میس‘ ءِ جاہ بوتگ… اے آیانی باسکٹ بال، بیس بال ءُ والی بال ءِ میدان بوتگ۔ ءُ آبچار آ مزنین سوئمنگ پول ءَ … کہ اد ءَ مرد ءُ جنین گوئشاں  یکجاہ بررتکگاں ۔ اُدا آیانی بال روم ءَ چاپ ءُ ڈانس بوتگ۔ آیانی اسکول آ آیانی اسپانی آخر، بچار انگریز چنکس ھوشیاریں  قومے!… اد ءَ ھر رنگ ءَ آیانی پارک، اسٹیڈیم ءَ نہ زاناں  چے بوتگ۔ اد ءَ یک کسانیں  بازارے بوتگ۔ بار بوتگ۔ شراب ءُ کباب بوتگ۔ ءُ آ سک وش بوتگ اَنت، جنگ ھم کرتگ، وتی زند ءَ گوازینتگ ھم پہ شری!… چشیں  قوماں  بگْوش۔۔!

            میر مولاداد ءُ من تاں  دیر اتحادی پئوجی چھاونی ءِ تہ ءَ گردان بوتیں  ءُ گوئزوکیں  زمانگانی یاتانی تہ ءَ سرو چیر بوتیں  بلے من ءَ گیشتر مسز ڈرس لینگ ءَ گوں  حبّ ات کہ آ جمّڑی ءِ روچ ایرات ءِ سر ءَ کتابے نوشتہ کرتگ ات ءُ من میر مولاداد ءِ منت وار اتاں  کہ آ من ءَ مروچی ھما جاہ ءَ آورتگ ات کہ اُد ءَ اے کتاب ءَ نوشتہ کنگ بوتگ اَت کہ یک صورتے ءَ من وتی شوھاز ءِ تہ ءَ یک گامے دیمی زرتگ اَت کہ کتاب ءِ نوشتہ کنگ ءِ ھندءُ جاہ ءَ رستگ اِت اوں ءُ یک حدے ءَ من وتی دماغ ءُ پکرانی تہ ءَ یک عکسے ھم جوڑ کرتگ ات کہ ائے کتاب ءِ نوشتہ کنوک چونیں  زال کارے ات بلے کتاب تنے وھدی من ءَ را دست نہ کپتگ اَت۔ بلے میر مولاداد ءِ دلبڈی ءُ امیتانی سر ءَ باور کنگ ءَ پد من ءَ اُمیت ات کہ اے کتاب الّمی مارا دست کپ اِیت۔ ءُ من ھمے لیکہ ءِ ھاتر ءَ جمڑی، جیونی اھتگ اَت اوں  ءُ مئے مروچیگیں  چاست نودانی چیرا زر ءِ سرگوئش ءِ تہ ءَ گْوستگ اَت…!

            پدا من ءُ میر مولاداد جمّری ءِ ریسٹ ھائوس ءِ تہ ءَ اھت ایں کہ ھموداں  من وتاک اِت اوں  کہ اچ اُود ءَ پیروزگی رنگ ءِ زر چٹ لوچ ءُ لگڑ منی چمانی دیم ءَ درا ات کہ من آئرا شپ ءُ روچ چاران اِت اوں ۔۔

                                                 ٭٭٭